Als overlever van huishoudelijk geweld moet dit van mijn hart… In tegenstelling tot wat (nog te) veel mensen geloven: er is niets pedagogisch aan een tik! Als ik dan al een beschrijving moet geven van een pedagogische tik, dan is het dit: een tik die bedoeld is om een boodschap te geven, om een lesje te leren. Laat ons eens omdenken: stel je voor dat je een collega of andere volwassene die iets doet wat je niet aanstaat, een tik zou geven om hem/haar iets bij te brengen: het kot zou (terecht) te klein zijn.
Wat een kind leert van een pedagogische tik, is volgens mij helemaal niets, behalve dan dat het oké is om te slaan. Je hoeft maar de commentaren op sociale media te lezen na de gerechtelijke veroordeling van een moeder wegens 'een pedagogische tik': de ene reactie al driester dan de andere. Echt schrijnend dat er nog steeds mensen zijn die denken dat kinderen niet kunnen opgroeien tot fijne volwassenen als ze niet op tijd en stond een pak slaag krijgen.
Als je het artikel over deze rechtzaak leest, blijkt het echter om méér te gaan dan over een pedagogische tik: het gaat namelijk over een alleenstaande moeder die (mogelijk tijdens een burn-out) uit onmacht, uit boosheid, of omdat ze haar geduld verloor, haar twaalfjarige 'lastige' kind fysiek mishandelt.
Nadat een buurman tussenbeide komt, blijken er nog feiten te zijn: maar omdat het kind achteraf zijn verklaringen intrekt, kan de rechtbank enkel oordelen over de feiten ‘de tik’ (met een boek) waarvan de buurman getuige was. Deze gang van zaken is tekenend voor hoe er met kindermishandeling wordt omgegaan. Ouders vertonen geen schuldinzicht, zoeken geen begeleiding voor hun problemen, vertrouwen op de loyaliteit van hun kinderen om te zwijgen en zetten hun destructieve manier van ouderschap gewoon verder.
In dit specifieke geval blijkt het kind het bovendien ‘uitgelokt’ te hebben, want het was een lastig kind, dat zwaarwichtige feiten zou gepleegd hebben. Mijn mening hierover: kinderen groeien niet op in een vacuum!
Ik ga niet verder in op dit specifieke geval, en ik ga ook niet de discussie ’nature vs. nurture’ voeren. Ik stel me alleen de vraag: WAT heeft een kind van 12 meegemaakt dat het ‘zwaarwichtige’ feiten pleegt? Ik ken een jongen die op 14-jarige leeftijd zo wanhopig graag van huis weg wilde, dat hij een ‘gewapende’ overval plande, omdat hij wist dat hij dan uit huis zou geplaatst worden. Hoe ‘het systeem’ kinderen en jongeren zo in de steek laten dat ze geen andere uitweg zien dan dat, is voer voor een ander verhaal.
Ik keer even terug naar het onderwerp: de (niet-)pedagogische tik, en de spiraal van geweld. Nieuwsflash: uw frustraties botwerken op uw kinderen is géén goed ouderschap! Uiteraard zijn ouders ook maar mensen en kunnen ze hun zelfbeheersing verliezen. Wanneer dat gebeurt, zouden ze de reflectie moeten maken dat dit iets is waarvoor ze hulp moeten zoeken. En dat is waar ik ook verantwoordelijkheid leg bij de maatschappij en de manier waarop deze georganiseerd is. Ouders moeten allemaal met twee gaan werken en ondertussen een huishouden draaiende houden. Er zijn nog nooit zoveel burn-outs geweest als nu. Voor een overspannen ouder, is de stap naar een 'tik' allicht kleiner. Ik zeg dit niet om met de vinger te wijzen, wel met het pleidooi: doe daar iets aan!
Waar leg je de grens? Hoe glibberig is de helling: van een tik om iets te leren, een tik omdat je je zelfbeheersing verliest, naar een pak slaag op de bips, een lel op de oren, tot een scheldpartij met klappen die fysieke en mentale kwetsuren achter laten. Kreeg je zelf ook klappen? Dan is dit intergenerationeel trauma: dit is waar de spiraal verder draait.
Merk je als ouder dat je in die gevarenzone zit: onderneem actie, en voorkom dat je dingen doet waar je spijt krijgt. Ben je de lijn al voorbij? Zoek ook dan hulp: zet je schaamte opzij, voor het welzijn van je kind. Minimaliseer niet 'het was maar een klets'. Het escaleert altijd, en het eindigt met een kind dat de verbinding verliest: met jou, met de wereld, en met zichzelf.
Helen begint bij erkennen: 'Dit had niet mogen gebeuren'!
Is de stap om hulp te vragen groot? Begin dan met je in te lezen in het thema. Ga bijvoorbeeld aan de slag met het boek ‘Zelfzorg is het begin van alles’ van Nina Mouton. Dit boek biedt inzichten rond intergenerationeel trauma én handvatten om zelf aan de slag te gaan. Ik denk dat de visie van Nina een toegankelijk startpunt kan zijn, net als die van Dr. Binu Singh. Zij is kinder- en jeugdpsychiater en -psychotherapeut. In haar boek ‘Van Hart tot Hart’ nodigt ze je uit om te voelen en na te denken over hoe we beter kunnen zorgen voor onze kinderen en onszelf.
Dit is geen verdoken reclame: ik heb geen link met deze dames en je hoeft van mij niets te kopen. Ik vraag alleen dat je als ouder stilstaat bij jezelf, je innerlijke kind, je ouderschap en de relatie tussen die elementen. En dan jezelf afvraagt of er werk aan de winkel is.